Evo kako je zaista umro Boško Buha: Nije hteo da ostavi čuvenu doktorku koju su trudnu držali u kavezu, u 17-oj jezivo skončao

Boško Buha se pročuo kao neustrašivi borac Druge proleterske brigade, dete koje hrabro juriša na neprijateljske bunkere i zasipa ih bombama. Po izbijanju rata priključio se partizanima u Mačvi u koju je sa porodicom prešao iz Gradine kod Virovitice. Umakao je ustaškom nožu da bi ga na Jabuci, na sredini puta između Pljevalja i Prijepolja, usmrtio četnički metak. Bio je 27. septembar 1943. godine.

Dr Božović opisala je tragični događaj u knjizi „Tebi, moja Dolores”. Kamion, zaseda, rafali iz šume koji doktorku pogađaju u obe noge, Boško koji ne želi da je ranjenu ostavi na milost i nemilost napadačima, prihvata neravnopravnu borbu, gine. Imao je svega sedamnaest godina.

Nije dočekao slobodu i nije video glavni grad o kojem mu je doktorka često pričala crtajući štapom po zemlji položaj Dunava, Save i Kalemegdana. Na brdu izviše mesta Boškove pogibije podignut je 70-ih godina prošlog veka spomenik – dečak u partizanskoj uniformi s puškom o ramenu koji stoji na listovima otvorene knjige dok mu na dlanu počiva bomba. Očima od bronze večno gleda ka Beogradu u koji nikada neće stići. 

Na mestu na kojem je poginuo Boško Buha zasađeno je 17 borova koji simbolizuju njegovih 17 godina. Potom je uređena Aleja neustrašive mladosti, sa bistama drugih pionira koji su dali svoje živote u borbi protiv fašizma. A danas sve to je zapušteno.

Dečak Boško, dete siromašnih seljaka, koji su posle Prvog svetskog rata kolonizovani u Podravini, posle osnovne škole ostao na selu i bavio se zemljoradnjom.

Mlad i malen rastom, bio je nestašno dete, a njegov učitelj često se žalio da je nemiran u školi, iako je uvek bio dobar đak.

Hrabrost i srčanost pokazivao je uvek. Niko nije ni sanjao da će ga ona koštati mladog života već u tinejdžerskim danima.

Nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije, godine 1941. i uspostavljanja Nezavisne Države Hrvatske, njegova porodica je spas morala da potraži u Srbiji jer su se našli na meti ustaškog režima. Tada je doživeo sudbinu mnogih prognanih srpskih porodica. Porodici Buha naređeno je da spakuju stvari u kola i napuste selo.

Naređenje je bilo da spakuju stvari na kola i napuste selo. U koloni zaprega, koja je išla ka železničkoj stanici, bila je i Boškova porodica. Na železničkoj stanici ustaše su prispeli narod terali u otvorene stočne vagone.

Ono što je dečaku tada teško palo jeste odvajanje od očevih konja, kobile Julke i konja Cvetka, od kojih se od detinjstva nije odvajao. Jedan ustaša ga je tada odgurnuo i Boško je, iako dete hteo da jurne na njega, ali ga je otac smirio i ugurao u vagon.

Nakon čitave noći putovanja, voz sa prognanim narodom je stigao u istočnu Bosnu u mesto Kozluk, kod Zvornika. Boškova porodica je tu skelom prešla Drinu i došla u selo Jadarsku Lešnicu, kod Loznice.

Tokom Boškovog boravka u Jadarskog Lešnici izbio je ustanak u Srbiji.

Tokom leta 1941. godine Boško je slušao priče o prvim ustaničkim borbama. Tada je poželeo da se pridruži partizanima.

Oktobra 1941. godine, sa svega petnaest godina, stupio je u Mačvanski partizanski odred. Kao jedan od najmlađih i najmanjih boraca, brzo je postao poznat u čitavom Odredu. Učio je kako se rukuje puškom i bombom i pokazao znake spretnosti i snalažljivosti.

Već u prvim borbama, u kojima je učestvovao, nije pokazao nikakvog straha.

Hladne jesenje kiše i prerani oktobarski sneg iznenadili su mnoge borce, kao i Boška, zbog čega je on zbog jakog nazeba završio u bolnici. Posle 10-dnevnog boravka u bolnici u tada oslobođenoj Loznici, mnogima je prirastao srcu.

Tokom novembra 1941. godine Boško je sa Užičkim partizanskom odredom vodio neprekidne borbe protiv Nemaca i četnika, tokom završnog dela Prve neprijateljske ofanzive.

Kasnije je formirana Druga proleterska brigada, u kojoj se Boško istakao kao dobar bombaš.

Tokom borbi, Boško je razvio talenat za prikradanje bunkerima i za njihovo uništenje pomoću ručnih granata i bombi. Njegov talenat i hrabrost su postali legendarni među borcima Druge proleterske, a njegova jedinica, u kojoj je bilo i druge dece-bombaša, dobila je nadimak „Partizanska artiljerija“.

Druga proleterska udarna brigada, u kojoj je Boško bio vođa bombaškog odeljenja, uputila ga kao svog delegata, na Prvi kongres Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ), održanog decembra 1942. godine, u oslobođenom Bihaću. Tada je imao tek 16 godina, malog rasta, ali odlučan u nastupu. Kada se popeo na govornicu, jedva se video, ali je svojim govorom izazvao oduševljenje među delegatima:

„Ja ću da vam pričam, drugovi, kako mi idemo na bunkere…“

… i pričao je kako se on i njegovi drugovi bombaši veru i po vrhovima kuća i kroz dimnjake bacaju bombe na ustaše. Vrhovni komandant NOV i PO Jugoslavije Josip Broz Tito, koji je prisustvovao Kongresu, digao se sa svog mesta i čestitao mu.

Ovaj heroj stradao je u 17-oj godini života. Poginuo je 27. septembra 1943. godine u blizini sela Jabuke, kod Prijepolja. Doktorka Saša Božović je u ovoj borbi bila ranjena i zarobljena, ali je ubrzo bila oslobođena.

Godine 1951. kao jedan od najmlađih boraca NOV i PO Jugoslavije, proglašen je za narodnog heroja. 

Po Bošku Buhi koji je posthumno dobio orden Narodnog heroja Jugoslavije, ime je dobilo i pozorište u Beogradu.

O životu ovog mladog partizana i narodnog heroja koji je jedna od najvećih ikona bivše Jugoslavije snimljen je i film. Ostvarenje “Boško Buha” nastalo je 1978. godine, režirao ga je Branko Bauer, a scenario su pisali Boško Matić i Dušan Perković.

Stil / Politika / Espreso / antifasisticki-vjesnik.org