Istraživanje Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) pokazuje da je Demokratska partija socijalista (DPS) ponovo najjača politička snaga u Crnoj Gori, dok se istovremeno u pozadini vodi politička borba za njen evropski put. Prema ocjeni analitičara, Crna Gora je na korak do članstva u Evropskoj uniji 2028. godine — ali se suočava s pokušajima opstrukcije iz Beograda i Tirane.
DPS najjača partija, ali prozapadni blok slabiji
CEDEM-ovo istraživanje sprovedeno krajem septembra pokazuje da DPS ima podršku 25,8 posto birača, dok koalicija okupljena oko predsjednika Skupštine Andrije Mandića ima 23,5 posto. Pokret Evropa sad (PES) premijera Milojka Spajića treći je s 20,3 posto.
Profesor Fakulteta političkih nauka u Podgorici, Zlatko Vujović, ocjenjuje da DPS uspijeva da zadrži lidersku poziciju uprkos padu popularnosti i političkoj fragmentaciji, ali da procrnogorski i prozapadni blok trenutno imaju podršku tek trećine birača.
“DPS može biti zadovoljan što je i dalje pojedinačno najjača stranka, ali zbirno gledano, procrnogorski blok ne može biti zadovoljan”, kaže Vujović.
Rastu proruske i prosrpske snage
Prema riječima Vujovića, tzv. “srpski blok” predvođen Mandićem bilježi stabilnu podršku između 23 i 25 posto, dok je PES izgubio veliki dio birača centra. Ako bi izbori bili održani danas, Mandić bi, tvrdi Vujović, vjerovatno postao premijer.
“Ukoliko bi Mandić postao predsjednik Vlade, on bi imao načine da zaustavi proces ratifikacije sporazuma o pristupanju EU”, upozorava on.
Vučić i Rama protiv crnogorskog članstva
Prema Vujoviću, Beograd i Tirana imaju različite, ali podjednako snažne razloge da uspore ili blokiraju pristupanje Crne Gore EU.
Srbija, kaže on, ne želi da bilo koja zemlja regiona uđe u Uniju prije nje, dok albanski premijer Edi Rama lobira da Crna Gora ne uđe u EU prije Albanije.
“Vučić želi spriječiti da Crna Gora stekne moć da uslovljava Srbiju nakon ulaska u EU. Rama, pak, pokušava da uspori proces dok Albanija ne bude spremna. Njihovi lobisti već rade u Briselu”, navodi Vujović.
EU odlučna: Crna Gora 28. članica
I pored brojnih opstrukcija, EU, prema riječima Vujovića, već priprema Crnu Goru za članstvo. Nacrt pristupnog ugovora, kako tvrdi, izrađuje se u Danskoj.
“Crna Gora bi do sredine 2027. mogla završiti pregovore i 2028. postati članica EU. Evropska unija neće dozvoliti da Moskva i Beograd na ovom prostoru pobijede”, kaže on.
SPC i politička moć u Crnoj Gori
Vujović upozorava i na ogroman uticaj Srpske pravoslavne crkve (SPC), koju naziva “dramatično jačom od vlasti”, ali ne i od države.
Dodaje da SPC koristi političku i finansijsku moć kako bi izvlačila sredstva iz državnih institucija i oblikovala javni diskurs.
“SPC je sada dio vlasti i koristi tu poziciju da jača svoj uticaj. Ali, država mora pokazati da je jača od bilo koje crkve”, poručuje Vujovic.
Prema ocjenama analitičara, Crna Gora je bliža Evropskoj uniji nego ikada, ali njen evropski put zavisi od političke stabilnosti i otpora vanjskim pritiscima.
Ako pregovori budu završeni do 2027. godine, Brisel očekuje da nova, proevropska vlada u Podgorici vodi zemlju u punopravno članstvo 2028. godine.
